Schedel- hersenletsel bij kinderen
Licht schedel-hersenletsel (LSHL) bij kinderen
link naar de volledige Landelijke richtlijn FMS
LET OP : het volgende protocol wordt in een aantal ziekenhuizen, waaronder alle friese ziekenhuizen, gebruikt en wijkt op enkele punten af van de landelijke richtlijn.
Het is geinitieerd om het aantal CT scans en daardoor de stralenbelasting voor kinderen te verminderen. In deze ziekenhuizen is het protocol goedgekeurd door de kinderartsen, neurologen, traumachirurgen, radiologen en SEH artsen.
Algemeen: | Uitvoering en toelichting: |
Traumatisch hoofdletsel wordt gedefinieerd als iedere vorm van letsel De volgende kenmerken moeten bij eerste onderzoek aanwezig zijn om ernstig schedel- hersenletsel: TRAUMATEAM oproepen ( traumascore<12) GCS <13 ernstige cerebrale uitval, zichtbarerontgenologische fracturen probeer voor intubatie informatie te krijgen over sensibiliteit en motoriek van de extremiteiten.
Voorkom hypovolemie! Voorkom hypoxie
|
Opvang geschiedt volgens het ATLS protocol
i.g.v. kinderen (< 16-17 jaar) kinderarts bellen
|
Kinderen met een licht traumatisch schedelhersenletsel worden opgevangen volgens de afspraken die zijn gemaakt volgens ons lokale protocol voor wie de hoofdbehandelaar is (zie iprova). Opvang en onderzoek van de patiënt:
|
aanwijzing voor schedelbasisfractuur |
. Bewaking op SEH: |
|
Patiënt ligt aan de monitor: Observatie van ademhalingsfrequentie, zuurstofsaturatie, hartfrequentie. GCS, pupilreactie en grootte, bloeddruk elke 30 minuten Gewicht eenmalig/ temperatuur 1x en zo nodig herhalen/bewegen ledematen EMV score en pupilcontroles: Bij EMV 13-15: a 30 minuten + vitale functies
|
|
Aanvullend radiologisch onderzoek |
|
Indicatie voor CT schedel/hersenen bij kinderen moeten zorgvuldig worden afgewogen tegen de langetermijn risico’s die de toegediende straling met zich meebrengt. Gezien de zeer kleine kans op ICI bij licht traumatisch hoofdletsel is het, gezien het stralingsrisico, nietgewenst bij elke patiënt met licht traumatisch hoofdletsel een CT cerebrum te maken. Idealiter wil men kinderen triëren naar het a priori risico op ICI: kinderen met een laag ofverwaarloosbaar risico geen CT scan, alle andere kinderen wel een CT-scan. In de Nederlandserichtlijn (CBO/Nederlandse Vereniging voor Neurologie) wordt voor deze triage gebruik gemaakt van beslismodellen gebaseerd op onderzoek in Amerikaanse centra (zie bijlage 2). Uit Zwols retrospectief onderzoek (Tilma et al, Ned Tijdschr Geneeskd, samenvatting in bijlage 2) blijkt dat geen enkel klinisch verschijnsel de kans op ICI betrouwbaar kan voorspellen. De criteria braken EN traumamechanisme als indicatie voor CT-schedel/hersenen vallen weg! Indicatie voor CT schedel/hersenen
|
|
Opname op kinderafdeling of ontslag naar huis
|
|
Indicaties voor opname op de kinderafdeling:
Bij opname:
Op indicatie: Controle van ademhalingsfrequentie, zuurstofsaturatie, hartfrequentie, bloeddruk, temperatuur, bewegen ledematen. (monitorbewaking niet routinematig nodig) Opnameduur: Weinig literatuur bekend: Advies 12-24 uur. Als na deze periode de patiënt bij herbeoordeling wakker en alert is en er bij neurologisch onderzoek geen afwijkingen zijn, kan hij of zij veilig naar huis worden ontslagen. Voor alle kinderen jonger dan 2 jaar met licht traumatisch hersenletsel wordt een minimale opnameduur van 6 uur geadviseerd onafhankelijk van de kliniek/anderen adviseren 12-24 uur met het oog op ontwikkelende kindercontusie. Bij een kind met aanwijzingen voor een kindercontusie wordt een opname aanbevolen van minstens 24 uur, ook als op de CTschedel/hersenen geen afwijkingen worden gezien. Bij ontslag naar huis: - Wekadvies is te overwegen gedurende (6-) 12 uur. In de CBO richtlijn wordt aangeraden om dit alleen bij kinderen jonger dan 5 jaar te doen. Dit vanwege het heel kleine risico op een kindercontusie, waarbij je aanvankelijk geen afwijkingen ziet op een CT scan en er toch oedeem ontstaat in de daar op volgende uren. Vanwege het feit dat wij afwijken van de CBO richtlijn en juist laagdrempelig de patiënt opnemen voor observatie met wekadvies/EMV controles in plaats van het laagdrempelig maken van een CT scan, is de leeftijdsgrens voor wekadvies niet gelimiteerd tot leeftijd < 5 jaar. Overigens wordt een wekadvies/EMV controles tijdens een opname waarschijnlijk betrouwbaarder uitgevoerd dan thuis. - Ouders instrueren om rechtstreeks 112 te bellen of contact op te nemen met ziekenhuis als kind verslechtert of als zij het niet vertrouwen in de eerste 24 uur na het trauma. Bij ontslag naar huis: direct of na opname: - Geef uitleg over normaal beloop, mogelijk post-traumatische klachten in de eerste weken na het ongeval en uitleg over mogelijke signalen die wijzen op stagnatie in herstel. - Geef patiënten informatie t.a.v. licht traumatisch schedelhersenletsel mee (zie bijlage 2 en 3) - Standaard (telefonische) follow up kinderarts 4-6 weken na trauma of vraag de huisarts 4-6 weken na trauma te bellen hoe het gaat. Beloop: Bij meeste kinderen verdwijnen de klachten binnen 1 week Bij een deel houden de klachten > 4 -12 weken aan (aandachts- en geheugenproblemen, emotioneel snel geprikkeld)
|
|
Criteria voor consult revalidatie arts / kinderpsycholoog | |
Bij aanhoudende klachten van gedrag, emotie en cognitie na LTSH na 4-6 weken eerst naar kinderpsycholoog verwijzen. En als klachten persisteren met beperkingen in participatie 10-12 weken na LTSH dan consult revalidatiearts (NAH team: niet aangeboren schedelhersenletsel team Beetsterzwaag). Tijdens de opname is het verstandig de revalidatiearts te raadplegen als. op 2 of meer van de volgende domeinen problemen bestaan Domeinen:
Revalidatiearts en/of kinderpsycholoog raadplegen tijdens opname bij forse problemen met Psychisch functioneren:
|
Literatuur
Licht schedelhersenletsel bij kinderen: kunnen we intracraniële complicaties voorspellen? 17-02-2015Iris S. Tilma, Jolita Bekhof en Paul L.P. Brand.
Richtlijn trauma capitis (of licht traumatisch hoofdletsel) bij kinderen, Zwolse kinderartsen. Maart 2017
CBO richtlijn licht traumatisch schedel hersenletsel 2010
Richtlijn opvang van patiënten met licht traumatisch hoofd/hersenletsel, 2010 Nederlandse Vereniging voor Neurologie
Protocol licht traumatisch schedelhersenletsel Tjongerschans vlgs traumaprotocol Noord-Nederland
APLS richtlijn
Kinderneurologie.eu: hersenschudding/licht traumatisch hersenletsel (29 juli 2020)/ growing skull fracture (2018)/kindercontusie(2018)/wekadvies(juli 2019)
wekschema Uw kind/ familielid heeft een ongeval gehad, waarbij hij/ zij een letsel van het hoofd Hoe vaak controleren? Hoe lang controleren? Adviezen betreffende verder herstel |